ΟΤΦΟΡΙ ΛΕΝΟ-OTFORI LENO-ОТФОРИ ЛЕНО

OTFORI LENO VRATNICKA, otvori Leno vratnichka, vratnitska, ОТФОРИ ЛЕНО

Makedonski ora i pesni vo Egejot

Igraorna grupa "Soluncani" vo Makedonija-Skopje 27.02.10

Igraornata grupa "Soluncani" i nivniot nastap na "Dionisovi Slavi" vo gradska biblioteka vo Skopje na 27.02.2010.
Χορευτικό "Σολούντσανι". Εμφάνιση στην εκδήλωση "Ντιονίσοβι Σλάβι" στην δημοτική βιβλιοθήκη στην πόλη Σκόπια της Δ. Μακεδονίας την 27.02.2010.

Pesnata egejska e melem za dusata

МАРИЈА ДИМКОВА
Песни од Егејот
1	Песна за Мирка Гинова			4:41
2	Три години мори Дано			3:04
3	Чула си Лено разбрала			4:29
4	Елај Ристе елај			2:00
5	Сулејман ага			2:56
6	Сон сонувале			2:04
7	Кирјана вино продава			3:39
8	Отвори Лено вратничка			2:19
9	Сношти поминав мамо			3:32
10	Цвеќе израснало			4:17
11	Бог да убие Божана			3:20
12	Ем јадејте гости ем пијте			2:07

ЖИВЕЕ ВО ШТИП ЗАЕДНО СО ПЕСНИТЕ ОД ВОДЕНСКО Песната егејска и е мелем за душата Речиси нема град во Македонија во кој 63-годишната пејачка Марија Димкова, во последните четири децении жителка на Штип, не настапила со оркестар или сама со својот репертоар изворни песни од Воденско. Најчесто на егејски средби, на културно-уметнички манифестации и на разни свечености. Често пеела и во Егејска и во Пиринска Македонија, а осбено ќе го памети настапот во Рожденскиот манастир, кај гробот на Јане Сандански. Снимила шеесетина песни од Егејската Македонија, најмногу за МРТВ, од кои 12 се на нејзиното прво цеде "Песни од Егејот", кое излезе пред неколку години. Нема пари за на носачи на звук да ги стави и другите изворни песни од Воденско. - Јас сум единствената солистка од Воденско. Жал ми е што нема многу повеќе. Не смееме да дозволиме тој фолклор да згасне. Го преживеав егзодусот, преживеав и многу други маки и страдања, но никогаш не потклекнав, за што најмногу ми помогна љубовта кон македонскиот фолклор и песна. Песната егејска ми ги излекува раните на душата - вели Марија. А, преживеала многу рани. Најдлабоката и најтешката од егзодусот на Македонците од Егејска Македонија. Таа имала само три години кога нејзиното семејство меѓу првите во 1945 година од родното село Горно Пожарско, Воденско, побегнало во Вардарска Македонија. Преку планините, прво стигнале во Мариово, каде што, во селата Старавина и Градешница, а потоа и во прилепското Сенокос, живееле две години. Преселбата многу влијаела на Марија и на нејзиното братче, една година помладо од неа. Таа одвај преживеала, а нејзиниот брат починал пред нејзините очи, на мазга, во рацете на мајка си, кога се враќале од прилепската болница. Во 1948 година биле раселени во Војводина. Таму останале три години, па биле донесени во Штип. Во 1954 година се преселиле прво во прилепско Старо Лагово, а потоа и во Прилеп. Во 1960 година отишле во Битола, каде што купиле куќа. - Татко ми беше градежен работник. Многу вреден човек. Работеше од утро до мрак и во делник и на празник. Одгледувавме и тутун. Само со макотрпна работа можеше да се прехрани 12-членото семејство и да се купи куќа - се сеќава Димкова, чие моминско презиме е Николовска. Во 1963 година се омажила во Штип, со врсникот Стојан Димков, исто така од Воденско, од соседното Долно Пожарско, кој денес е истакнат активист за правата на Македонците во Грција и претседател на здружението "Македонски Егеј" од Штип. И двајцата својот работен век го одработиле во текстилниот комбинат "Македонка". Денес се пензионери и баба и дедо на петмина внуци. Живеат среќно во новата семејна куќа во штипската приградска населба Балканска, во која од илјада жители половината потекнуваат од Егејска Македонија. Ќерката им е омажена во Битола, а синот Трајче, со чие семејство Марија и Стојан живеат заедно, е тренер на Балканец, македонски шампион во борење, и на македонската кадетска и младинска репрезентација. Марија најмногу во животот ќе ја памети 1989 година, кога првпат по речиси половина век успеале да добијат виза и да отидат со сопругот да ги видат родните огништа во Воденско. Од нејзината куќа во Горно Пожарско не останало речиси ништо. Од куќата на Стојан во Долно Пожарско останал само еден ѕид од камен. Седнале покрај него и долго плачеле. Тагата малку им поминала откако се виделе со многуте роднини во Воденско. Тогаш Марија го имала и првиот свој настап како пејачка во Егејска Македонија. - Првата песна ја снимив за Радио Прилеп во 1959 година. Но, татко ми не сакаше да се занимавам со пеење. Времињата беа такви. Се измени кога се омажив во Штип. Семејството на мојот сопруг има длабоки музички корени. Во 1947 година од Егејска Македонија овде ги преселиле и своите музички инструменти и егејскиот фолклор. Денес, пак, оттука помагаат тој прекрасен фолклор да не се заборави таму. Со нивната група, познатиот оркестар "Димкови", беше многу полесно да се напредува како пејачка. Безброј пати настапувавмее заедно - раскажува Марија. Таа не може да издржи ниту еден ден без да ги запее песните од својот крај - "Три години мори Дано", "Чула се разбрала", "Кирјана вино продава", "Сон сонувале", "Песната за Мирка Гинова", која е нејзината најчесто вртена песна на радиостаниците. Често ги потпевнува и дома и, на задоволство на соседите, во дворот.

EGEJ-Pat na nezaboravot

ЕГЕЈ

Посета на родните огништа на децата бегалци во Република Грција

ПАТ НА НЕЗАБОРАВОТ

Пишува: Ташко ЈОВАНОВ

• Селото Сетина се наоѓа на 24 километри североисточно од градот Лерин, во подножјето на планината Кајмакчалан. Сетина денес е урбанизирано село населено со етнички Македонци и брои околу 200 жители.
• Ги посетивме Воденските водопади. Водата паѓајќи од овие водопади на висина од околу триесеттина метри се разбиваше од камењата на безброј капки кои беа налик на ситни искри кои ја жареа нашата восхитеност.

Изминаа 55 години откако во далечната 1948 година децата бегалци од Егејскиот дел на Маке-донија под пресија на монархофашистичкиот режим мораа да ги напуштат топлите домови, да ги заборават детските игри. И тргнаа на пат, голи, боси, гладни, пат кој ги распрска низ целиот свет. По тој повод ќе се одржи Трета светска средба на децата - бегалци во Република Грција која ќе биде пропратена со многу културни манифестации како во Република Грција, така и во Република Македонија. Свој придонес во организацијата на оваа средба има и Здружението на сетинци и попадинци од Лерин во Македонија-Скопје, кое е член на Сојузот на здруженијата на Македонците од Егејскиот дел на Македонија.

Авторот на текстот, лево, пред Воденските водопади

Една од приоритетните задачи на ова Здружение е организирање на посети на родните огништа во Република Грција. Таква посета беше реализирана и оваа година на 20 и 21 мај, чија организација беше предводена од претседателот Ташко Јованов заедно со Ѓорѓи Конзуров, Наце Гудов, Тодор Мучов, Рула Попова, Харикла Кеќева, како и други членови на ова Здружение. Утрото на 20 мај, автобусот на "Млаз Богданци" заедно со 30 патници се упати на пат, пат кој ги одведе 30 срца низ историјата на детството на незаборавот.

РАДОСТ

Патувањето беше преку граничниот премин Меџитлија-Ники.

На граничниот премин Ники, грчките царинарници откако ни посакаа добредојде не замолија да ги ставиме на увид визите и пасошите. По извршеното фотокопирање на нашите документи не прашаа за тоа кои места планираме да ги посетиме. Откако го дадовме нашиот одговор дека ќе ги посетиме градовите Флорина и Едеса како и околните села, царинарниците ни посакаа среќен пат во Република Грција. На нашата радост и немаше крај, радост испреплетена со солзи во очите, топли прегратки и песни, песни македонски. И додека траеше радоста не ни сетивме кога стигнавме во селото Сетина.

Дел од селото Сетина

Селото Крушодари

Ова село се наоѓа на 24 километри североисточно од градот Лерин, во подножјето на планината Кајмакчалан. Сетина денес е урбанизирано село населено со етнички Македонци и брои околу 200 жители. Улиците овде се асфалтирани, куќите обновени со уредени дворови и решена е комуналната инфраструктура. Тој ден во ова село се славеше празникот летен "Св Никола". По тој повод во истоимениот манастир се одржуваше свечена литургија која беше изведена на грчки јазик. По завршувањето на литургијата месниот поп и неговите службеници ни приредија топол ручек подготвен од нашите соселани. Ручекот беше проследен со разговор на кој евоциравме и спомени од далечната 1948 година. По завршувањето на ручекот отидовме на прошетка низ Сетина, а оттука преку селото Крушодари се упативме кон големото македонско село Овчарани. Во Овчарани наидовме на доброорганизиран пречек, а во еден од тамошните ресторани бевме почестени со освежителни пијалоци и пријатен разговор. Разговорот беше проследен со македонски песни од сопатничката Марија Димкова, а ја слушнавме и песната "Сетинска свадба", која е прва песна испеана за овој крај. Квечерината напуштајќи го селото Овчарани се упативме кон селото Забрдени каде се одржуваше прослава во чест на селската слава "Св. Елена и Костадин". Тука бевме сместени во првите редови до почесните гости од општествениот живот на соседните села и градот Лерин. Од организаторот на прославата беше најавено нашето присуство и при тоа ни беше овозможено на македонски јазик да упатиме поздравен говор до присутните со желба за среќна слава. На оваа слава се пееја песни, песни македонски, се виеше орото, оро македонско.

УБАВИНИ

Наредниот ден според нашата програма патот најпрво го продолживме кон една нагорнина на која со своите убавини е распослан градот Воден. Тука ги посетивме Воденските водопади. А таму природата дарила се од себе. Водата паѓајќи од овие водопади на висина од околу триесеттина метри се разбиваше од камењата на безброј капки кои беа налик на ситни искри кои ја жареа нашата восхитеност. Воздухот пак кој се ширеше околу нас го даваше чувството на пријатност и свежина. За надополнување на прекрасната слика што природата ја дарила придонесуваше и присуството на неколку мали црквички кои се наоѓаа во долниот дел на водопадите. Восхитени од природните убавини зад нас го оставивме градот Воден и се упативме кон градот Лерин, а попатно ги посетивме и селата Русилово, Чеган, Пателе и др.

Групата пред обновената црква "Св Ѓорѓија" во село Овчарани

Подземната црква "Св Ѓорѓија" од 11 век во село Овчарани врз која е изградена новата црква

Лерин брои околу 13.000 жители и е населен претежно со етнички Македонци. Овде бевме топло пречекани од раководството на здружението "Виножито" на чело со претседателот Павлос Воскопулос и Атанасис Парисис, претседател на Грчкиот комитет за малцинските јазици во Грција при Европското биро за помалку употребуваните јазици во ЕУ и претседател на Одборот на Третата светска средба на децата-бегалци, од Лерин. Тој низ разговорот ни укажа дека со нашата посета во родните села, особено во селото Забрдени сме оставиле добар впечаток и тоа позитивно влијаело на одговорните државни структури во Лерин и Грција. Оваа посета одиграла важна улога околу одобрувањето за одржување на Тртетата светска средба на децата бегалци во градот Лерин.